L-Ambjent

  

X’inhu l-ambjent?

 

L-ambjent huwa kull m’hawn madwarna. L-ambjent tagħna jista’ jkun l-iskola, id-dar, il-baħar u l-postijiet l-oħrajn li nsibu ruħna fihom. Huwa importanti li nieħdu ħsieb l-ambjent ta’ madwarna, kemm fid-dar u kif ukoll f’postijiet pubblici. Hemm bosta modi kif nagħmlu dan, u jekk kulħadd jagħmel l-almu tiegħu, nistgħu nagħmlu d-dinja post aħjar.

 

l-ewwel ħaġa li nistgħu nagħmlu hija li nisseparaw l-iskart. F’kull raħal u belt f’Malta hemm dawk li ngħidulhom il-‘bring-in-sites’. Dawn huma landi taż-żibel kbar fejn wieħed jista’ jissepara l-iskart tiegħu u b’hekk, inkunu nistgħu nirreċiklaw. Importanti wkoll li meta mmoruu l-baħar jew xi piknik, nieħdu borża biex nitfgħu ż-żibel fiha u ma narmux fl-art. Jekk naraw lil xi hadd jarmi ħafna żibel mal-art, nistgħu nirrapurtawh bħala twissija. L-aqwa ma nirrapurtawx għal xejn.

 

X’tista’ tagħmel int?

 

Oħroġ barra u ħares int stess lejn in-natura!

 

Għandek ġnien? Għaliex ma tibnix mejda għall-għasafar, tħawwel xi fjuri, jew toħroġ xi vaska jew funtana? Int tgħix f’belt? Imla l-kaxex tat-twieqi u l-gallariji bi pjanti. B’dan il-mod tkun qed tipprovdi oasi għall-għasafar u għall-insetti li jgħixu madwarek u għal dawk li jkunu għaddejjin mill-qrib.

 

Jekk tħobb il-mużika, ipprova ikkomponi għanja fuq ‘insalvaw il-pjaneta’.

 

Meta jkollok xi festin, aħseb dwar xi logħba dwar kif tista’ tħares l-ambjent.

 

Aħna x’nistgħu nagħmlu biex intejbu l-arja?

 

• Tista’ tuża l-karta riċiklata u prodotti li jistgħu jerġgħu jintuzaw. Fittxu oġġetti li għandhom l-inqas ammont ta’ ppakjar. Pereżempju fis-supermarket, ixtri ħxejjex u frott friski u mhux dawk imgezwrin minn qabel.

 

• Ivvjaġġa bir-rota lejn l-iskola jew biex iżżur lil ħbiebek u uża t-transport pubbliku kemm jista’ jkun.

 

• Ifti d-dawl, it-tv u l-kompjuter jekk m’intix u m’għandekx bżonn tużah u qabel ma toħrog mil-kamra.

 

• Inkoraġġixxi lill-familja tiegħek biex tuża l-karozza inqas ta’ spiss u timxi jew tirkeb rota meta tkun tista’.

 

• Ipprova uża prodotti li huma ttikkettjati li ma jagħmlux ħsara lill-ożonu.

 

• Inkoraġġixxi lill-familja tiegħek biex tirriċikla l-friijiet il-qodma jew it-tagħmir ta’ l-air conditioning.

 

X’tista tagħmel int biex ma jinħelix l-ilma?

 

Ftakru li aħna kollha responsabbli għall-ambjent, u kull ma nagħmlu aħna għandu effett jew tajjeb jew ħażin. Viti jqattru, inħallu l-ilma nieżel waqt li nnadfu snienna jew naħslu l-platti, nużaw iżżejjed il-magni tal-ħasil, tisqija u tindif ta’ karozzi, kollha juzaw l-ilma li fih innifsu diġà huwa lussu f’ħafna partijiet tad- dinja.

 

Biex inaqqsu t-tniġġis, l-aħjar ħaġa li tistgħu tagħmlu int u l-familja tiegħek hu li tagħżlu l-prodotti li tixtru u tużawhom bil-għaqal, partikolament għat-tindif u l-ħasil. Fittex prodotti bl-eko-tikketta.

 

Ikteb xi noti biex tfakkar lill-familja tiegħek bħal: ‘Jekk jogħġbok, uża tazza bl-ilma meta taħsel snienek, u tħallix il-vit miftuħ’. Kellimhom dwar l-ambjent u spjegalhom għaliex kif iġib ruħu kull wieħed minna jagħmel differenza.

 

L-importanza tar-riċiklaġġ

 

Irriċikla l-laned, il-flixken, il-boroz tal-plastik u l-gazzetti. Meta tirriċikla, tibgħat inqas skart fil-landfill u tgħin sabiex issalva r-riżorsi naturali bħalma huma siġar, iż-żjut u l-aluminju.

 

Is-sistema ta’ ġbir ta’ skart differenti hija inizjattiva tajba mmens. Għal daqstant, ibda mid- dar tiegħek. Aqsam il-landa taż-żibel tiegħek f’partijiet differenti, kull waħda għal tip speċifiku ta’ skart (skart organiku, karta, hġieġ u plastik), jew uża laned ta’ l-iskart differenti għal kull wieħed minnhom.

 

Jekk nimxu ma’ dawn il-punti kollha li semmejna hawn fuq u kulħadd jagħti sehem tiegħu, niggarantilkom li l-ambjent ikun ferm aħjar u nadif!

 

 

Omm: Christine Bone

Tifla: Nicole Darmanin Bone

K2.1 Ms. Claudia Brincat